متخصص تغذیه دکتر انوشه بی‌اشتهایی و تغذیه

برای افزایش انرژی لازم نیست حتماً از غذاهای چرب و انواع سس‌ها و کره و روغن فراوان استفاده کرد و اختصاص 25-30 درصد رژیم روزانه به چربی کافی است.

اشتها همان میل به غذاست. ویژگی یک اشتهای خوب که نشانه سلامت فرد است، خوردن همراه با لذت است. لازم است بین اشتها و گرسنگی تفاوت قایل شد. گرسنگی یک میل فیزیولوژیک به غذاست که پس ازمدتی غذا نخوردن به وجود میآید. درد و سوزش گرسنگی حاصل واکنش‌های یک معده خالی است و به ندرت توسط کسی که به طور مرتب و به مقدار مورد نیاز غذا می‌خورد ( به ویژه پروتئین) احساس می‌شود. اشتها یک واکنش همیشگی و آگاهانه است که به سبب وقفه‌های معمول و عادی بین غذا خوردن ایجاد می‌شود و ممکن است تحت تأثیر عوامل بیرونی و درونی باشد. زمانی که معده و روده کشیده می‌شوند و باد می‌کنند، به طور معمول توقفی در خوردن به وجود می‌آید. بنابراین، محدودیت عملکرد فیزیکی سیستم گوارشی اثر مستقیمی بر اشتها دارد. مثلاً اگر فردی یک سالاد حجیم بخورد، ممکناست احساس سیری در او ایجاد شود. گرچه سالاد نیازهای انرژی او را برطرف نمیکند.

اشتها تحت تأثیر برخی عوامل اجتماعی مانند عادت ها، رسوم خانوادگی و اجتماعی، تحصیلات، زمینه‌های فرهنگی، محیط، و نیز برخی عوامل روانی مانند نیازهای عاطفی، استرس، نگرانی و اضطراب قرار میگیرد. مشخص شده است که فعالیتهای فیزیکی اثر مستقیمی بر اشتها میگذارند. همچنین ملالت و بیکاری اشتها را تحریک میکنند و سبب ناخنک زدن به غذا میشوند. بو و طعم غذا نیز عواملی برای تحریک اشتها هستند.

عوامل فیزیولوژیکی و گوناگونی مانند کمبودهای ویتامینی، بیماری و عفونت با بی اشتهایی همراه هستند. گاهی ممکن است اشتهای افرادی که از اختلالات خاصی مانند دیابت، زخمهای معده یا التهابات معده رنج می‌برند، افزایش یابد. در دوران بارداری یا زمان تشنج تمایل غیرمعمول به برخی غذاها که حتی ممکن است مضر باشند، ایجاد می‌شود. به نظرمی آید افرادی که مبتلا به زخم‌های دوازدهه هستند، دارای نوع خاصی از اشتها هستندو در این افراد تمایل معده به غذا می‌تواند با کم شدن یا زیاد شدن اسید معده، کاهش یا افزایش یابد. همچنین کاهش یا ازدست دادن اشتها با بسیاری از اختلالات و با بی نظمی‌های درون بدن همراه است.

بی اشتهایی

بی اشتهایی عصبی (Anorexia Neruosa) یک اختلال عصبی است که بیشتر در دختران بالغ و زنان جوان مجرد دیده می‌شود. این عارضه سبب می‌شود که بیمار به طور ناگهانی و به شدت غذای خود را کاهش دهد که این امر سبب از دست دادن شدید وزن و بافت ماهیچه ای، اختلال در متابولیسم، ریزش مو، کاهش فشارخون، کم شدن ضربان قلب، کم شدن حرارت بدن، ضعف، اختلال در عادت ماهانه، رشد موهای نرم در بدن، یبوست، عدم تعادل الکترولیت‌های بدن، آسیب‌های مغزی و حتی مرگ می‌شود. این بیماری با لاغری چشمگیری همراه است که به سبب آسیب زدن فرد به خود بر اثر گرسنگی کشیدن اختیاری است. علت این بیماری مشخص نیست اما گاهی به سبب عدم تعادل در ترشح غدد درون ریز که معمولاً ناشی از اختلالات موجود در غده هیپوفیز است، ایجاد می‌شود.

برخی از این بیماران در گذشته افزایش وزن داشته اند و وزن خود را کاهش داده اند و اکنون ترسی غیرطبیعی از برگشتن به وضعیت گذشته دارند، عده‌ای دیگر از این بیماران به پیروی از مد و اینکه بخواهند لاغر بمانند ونیز به سبب ترسی که از بزرگ شدن اندام‌ها در سن بلوغ به آنها دست می‌دهد، از خوردن خودداری می‌کنند.

آنها بیشتر با غذا بازی می‌کنند و آن را به اندازه‌های کوچک تقسیم می‌نمایند و اغلب این امر به عنوان راهکاری برای اجتناب از غذا خوردن در نظر گرفته می‌شود. برخی موارد مانند استرسها، دل تنگیها و تنهایی نیز میتواند سبب این بیماری شود.

این افراد همیشه پس از خوردن غذایی که به نظرشان زیاد می‌آید دچار احساس گناه و عذاب وجدان می‌شوند. برای درمان این بیماران معمولاً از درمان‌های پزشکی روان شناختی، رژیم درمانی، دارو درمانی، خانواده درمانی و …. هم زمان استفاده میکنند. روان درمانی به این سبب لازم است تا بیمار را به درک مشکلش قادر سازد و او را برای غذا خوردن آماده کند. بنابراین، این روش درمانی تا بهبودی کامل ادامه می‌یابد. درمان پزشکی می‌تواند شامل استفاده از دوزهای کم انسولین برای تحریک و ایجاد میل به غذا باشد. در دادن غذا به این افراد نباید عجله کرد و آنها را باید به تدریج به غذاخوردن تشویق کرد. در برخی موارد این بیماران به تغذیه از راه لوله نیاز دارند، در افراد دچار بی اشتهایی عصبی میزان کل انرژی مصرفی کمی بیشتر از میزان تعیین شدهاست (130%) تجویز نخستین 1200 تا 1400 کالری در روز است و مصرف انرژی هر هفته 100 -200 کالری افزایش مییابد. ممکن است به مقادیر بیشتری انرژی برای فعالیتهای روزانه نیز نیازباشد.

پروتئین مصرفی نیز 15-20 درصد کل انرژی است که باید از منابع پروتئینی با ارزش بیولوژیکی بالا مانند گوشت، شیر و تخم مرغ فراهم شود. بقیه رژیم از کربوهیدراتها (50- 55 درصد) تأمین می‌شود که توجه به کربوهیدرات های پیچیده مانند برنج، ماکارونی، سیب زمینی، نان و پرهیز از مصرف کربوهیدرات‌های ساده مانند شکر، قند، شکلات، آبنبات و …. ضروری است. مصرف سبزی و میوه تازه برای دریافت فیبرهای محلول در آب و درمان یبوست مفید است. مصرف مکملهای ویتامینی و مواد معدنی و مصرف غذاهای غنی از کلسیم، به سبب افزایش خطر بیماریهای استخوانی و پوکی استخوان لازم است.

معمولاً بیماران دچار بی اشتهایی عصبی عقاید و تفکرات نادرستی در باره انتخاب غذا دارند و اغلب از غذاهای غیرمعمول استفاده می‌کنند. آنها در مصرف ادویه، سرکه، لیموترش و …. افراط می‌ورزند. از نظر آنها برخی غذاها کاملاً خوب و بعضی کاملاً بد هستند. مثلاً بیشتر آنها از گوشت قرمز نفرت دارند، در حالی که مصرف گوشت قرمز در سنینی که آنها نیاز فراوان به خون سازی و آهن دارند، ضروری است.

بنابراین، اکثراً به کم خونی دچارند. معمولاً آنها برای خود یک حداکثر وزن تعیین می‌کنند و میگویند که نباید از این حد فراتر روم، در حالی که این مقدار تعیین شده در اکثریت قریب به اتفاق آنها کمتر از وزن مناسب برای سن و قد آنهاست. حتی برخی از آنها در شمارش کالری ها، برای حفظ وزن انتخابی خود استاد می‌شوند.

هم زمان با رژیم درمانی باید به این موارد توجه کرد:

1- گسترش ارتباط بین بیمار و متخصصان تغذیه.

2- بیماران باید یاد بگیرند و بپذیرند که افزایش وزن و تغییر در شکل و سایر بدن در جوانی امری طبیعی است.

3- بیماران باید به اهمیت رژیم درمانی و نیازشان به مواد مغذی و کالری پی ببرند و نحوه صحیح فراهم کردن غذا را یاد بگیرند.

4- همکاری خانواده با فرد و پی بردن به مشکلات بیمار ضروری است.

5- تعیین زمان معین برای صرف غذا در درمان مؤثر است.

6- صرف وقت و بردباری در طول درمان. برای نمونه به یک نوع نحوه انتخاب غذا برای این بیماران میپردازیم: این بیماران برای شروع می‌توانند در طول روز غذاهای زیر را مصرفکنند: 2 لیوان شیر یا ماست، 6-7 کف دست نان، یک ران مرغ. یک عدد تخم مرغ، به اندازه یک قوطی کبریت، پنیر، 3 عدد میوه، 2 قاشق مرباخوری روغن زیتون و سبزی تازه.

بی‌اشتهایی و تغذیه

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ