اصطلاح رژیم ماکروبیوتیک شامل یک رژیم غذایی و نیز نوعی نگاه فلسفی به زندگی است. رژیم ماکروبیوتیک یک نظام شبه مذهبی و طرفدار یک رژیم غذایی نیمه گیاهخواری است. واژه ذن به مدیتیشن اشاره دارد و رژیم ماکروبیوتیک روشی برای طولانی کردن عمر است. فلسفه ذن صدها سال پیشینه دارد. احتمالا، خاستگاه آن به هند و حدود سال 470 پیش از میلاد برمی گردد. این فلسفه حدود سال 520 پس از میلاد از هند به چین رفت، اما تا قرون 12 و 13 میلادی در ژاپن ناشناخته بود. ذن در جستجوی راهی برای ایجاد نظم و هماهنگی در ذهن است که در پی آن فرد قادر به برقراری ارتباط با اعمال داخلی بدن خود میشود؛ یک نوع بیخودی شگرف که نمیتوان شرح داد. به کوشش یک ژاپنی به نام جئورجس اهاوا فلسفه ذن و نحوه آشپزی آن، براساس سنت ذن ژاپن باستان، در ایالات متحده مقبولیت عام یافت. وی رژیم ماکروبیوتیک را ابداع کرد. ترکیب این رژیم شامل غلات کامل (50-60 درصد در هر وعده)، انواع لوبیا یا محصولاتی که براساس لوبیای سویا تهیه شده اند (5-10 درصد غذای روزانه)، آجیل و دانهها (در مقادیر کم به عنوان میان وعده) سوپ میزو (یک نوع خمیر تخمیر شده ضخیم از دانههای سویا و اغلب دیگر غلات) و یک یا دو بار در هفته مقدار کمی گوشت سفید یا غذاهای دریایی است.
براساس برنامه رژیم ماکروبیوتیک 10 رژیم یا مرحله غذایی وجود دارد. برای رسیدن به یک رژیم شاد و با نظم فرد پیروی کننده باید از پایین ترین مرحله (3-) آغاز کند و به تدریج به مراحل بالاتر (7+) برسد.
هنگامی که پیروی کننده این رژیم پای در راه تعالی میگذارد به تدریج انواع دسرها، میوه ها، سالادها، غذاهای حیوانی، سوپ و سبزیها را حذف میکند و بر مقدار حبوب و غلات میافزاید.
به این ترتیب، برخی مراحل مشابه رژیم گیاهخواری هستند. مصرف گوشت در این رژیم نیز ناپسند است. تمام مراحل رژیم محدودیت مصرف مایعات را تشویق میکنند. جدول زیر 10 مرحله رژیم غذای ماکروبیوتیک و درصد منابع گوناگون موجود در غذای هر مرحله را نشان میدهد.
جدول
غذاهایی که در مراحل گوناگون استفاده میشوند باید قادر باشند تعادل و توازن لازم را بین غذاهایی که در دو دسته یانگ (yang، دارای منشا مذکر مانند تخم مرغ یا گوشت) و بین (yin، دارای منشا مونث مانند میوههای مناطق گرمسیری) وجود دارند، برقرار کنند. تعادل مناسب نسبت 5 به 1 بین به یانگ (1/5) است. عواملی مانند رنگ، فرایند رشد، مقدار سدیم و پتاسیم، مقدار آب، آب و هوا، مزه، حرارت، بافت، وزن، ناحیه و فصل کشت، منبع (حیوانی یا گیاهی)، مقدار ویتامین و نحوه آماده سازی غذای مشخص کننده این است که یک غذا یانگ است یا بین به نظر میرسد که برنج قهوهای (با سبوس) دارای تعادل کاملی بین بین با یانگ است. بنابراین، برنج قهوهای غذای اصلی رژیم است و رژیم نهایی تنها، برنج قهوهای دارد. برنج قهوهای ویتامینهای A وC و B12 را ندارد و از سایر ویتامینها مقدار کمی دارد. یک کیلوگرم برنج قهوهای پخته شده تنها 1190 کیلوکالری انرژی دارد که به زحمت نیازهای یک فرد را برآورده میکند. کسانی که بر پیروی از یک رژیم سخت اصرار میورزند (با مقدار فراوان برنج قهوه ای) در خطر کمبودهای شدید تغذیهای هستند. خردسالان، کودکان، مادران باردار و شیرده بیشتر در معرض خطرند. مواردی از اسکوری، کم خونی، هیپوپروتئینها (کمبود پروتئین خون) هیپوکلسیمیا (کمبود کلسیم خون) تاخیر در رشد، نرمی استخوان، کاهش عملکرد کلیهها به سبب مصرف کم مایعات و تعداد پایین مرگ و میر در افراد استفاده کننده از این رژیم گزارش شده است. بنابراین، مصرف مکملهای مناسب در این رژیم ضروری مینماید. امروزه از این رژیم برای حفظ سلامت عمومی، پیشگیری و درمان سرطان، ایدز و بیماریهای دیگر استفاده میشود. همچنین رژیم ماکروبیوتیک طریقهای از زندگی را توصیه میکند که برخی از آنها شامل این موارد است: جویدن کامل غذا حداقل 50 بار برای هر میزان غذایی که به دهان برده میشود (یا تا وقتی که به مانع تبدیل شود)، تماس نداشتن لباس با پوست در مورد لباسهایی که از مواد مصنوعی و پشم تهیه شده اند. پرهیز از دوش گرفتن به مدت طولانی با آب داغ، داشتن گیاهان سبز در خانه تا میزان اکسیژن هوا را زیاد کنند و خواندن یک آواز شاد در هر روز.
برخی پیرون این رژیم ادعا میکنند که سرطان تا حدود زیادی نتیجه تغییر این عوامل است. آنها مصرف غذاهای بین را برای سرطانهایی که بر اثر خوردن بیش از حد غذاهای یانگ به وجود آمده اند و غذاهای یانگ را برای تومورهایی که بر اثر مصرف بیش از حد غذاهای بین بوجود آمده اند، توصیه میکنند.