سندرم متابولیک و رژیم غذایی مرتبط با آن

سندرم متابولیک به نام سندرم X و سندرم مقاومت به انسولین نیز شناخته می شود و تنها معضل بزرگسالان نیست بلکه شیوع آن در کودکان نیز در حال گسترش است. سندرم متابولیک مجموعه ای از عوامل متابولیک است که سبب افزایش بروز بیماری کرونری قلبی و رسوب چربی در دیواره سرخ رگ ها (آترو اسکلروزیس) و نیز سبب افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 می شود.

عوامل خطر و طبقه بندی تشخیصی

چاقی و مقاومت به انسولین مهمترین عوامل بروز خطر سندرم متابولیک هستند. منظور از چاقی، چاقی شکمی است یعنی اندازه دور کمر در آقایان بیش از 102 سانتی متر و در زنان بیش از 88 سانتی متر باشد. البته این اعداد در نژادهای آسیایی مقداری کمتر است. تشخیص سندرم متابولیک با اندازه گیری های کلینیکی بسیار مشکل است، اما با چاقی شکمی ارتباط نزدیکی دارد.

اگر کسی سه تا از علایم خطر زای زیر را داشته باشد، به سندرم متابولیک مبتلاست:

1. چاقی شکمی 2. افزایش میزان تری گلیسرید خون  3. کاهش سطح .4 HDL_C افزایش فشار خون 5. افزایش قند خون ناشتا

طبقه بندی تشخیصی سندرم متابولیک
طبقه بندی	بزرگسالان	کودکان
چاقی شکمی	بزرگتر و مساوی 102 سانتی متر در مردان بزرگتر و مساوی 88 سانتی در زنان	بیشتر 75 درصد پرسنتایل سن و قد
افزایش تری گلیسرید	بزرگتر و مساوی 150 میلی گرم در دسی لیتر کسانی که درمان دارویی برای کاهش تری گلیسرید دارند	98 میلی گرم در دسی لیتر
کاهش HDL_C	کمتر از 40 میلی گرم در دسی لیتر در مردان کمتر از 50 میلی گرم در دسی لیتر در زنان کسانی که درمان دارویی برای HDL_C کاهش یافته دارند	51 میلی گرم در دسی لیتر 46 میلی گرم در دسی لیتر برای پسران 15-19 سال
افزایش فشار خون	بزرگتر و مساوی 130 میلی متر جیوه فشار خون سیستولیک بزرگتر و مساوی 85 میلی جیوه فشار دیاستولیک کسانی درمان دارویی فشار خون دارند	بیشتر از 90 درصد پرسنتایل برای سن، جنس و قد
افزایش قند خون ناشتا	بزرگتر و مساوی 100 میلی گرم در دسی لیتر کسانی که درمان دارویی برای کاهش گلوکز خون دارند	بزرگتر و مساوی 6.1 میلی مول در لیتر

عمده ترین تغییر در این طبقه بندی شامل کردن افرادی است که برای هر یک از حالت های ذکر شده دارو دریافت می کنند. یک نفر از هر 10 نفر نوجوان چاق و در بزرگسالان از هر سه نفر افراد دارای اضافه وزن یا چاقی یک نفر مبتلا به سندرم متابولیک است. افرادی که در کودکی علایم سندرم متابولیک دارند در بزرگسالی بیشتر در خطر بیماری های قلبی عروقی خواهند بود. گلو کز به کمک انسولین وارد خون می شود. مقاومت به انسولین سبب می شود که بدن نتواند از قند به عنوان سوخت استفاده کند. این امر سبب می شود که بدن انسولین بیشتری برای ورود گلو کز به درون سلول ها ترشح کند. نتیجه این کار افزایش سطح انسولین در خون است که باعث افزایش چربی های خون و تری گلیسیرید و چاقی شکمی خواهد شد. این عوامل سبب افزایش احتمال بروز بیماری های قلبی عروقی و دیابت خواهند شد.

رژیم غذایی مرتبط

افراد مبتلا به سندرم متابولیک باید هر یک از عوامل خطرزای گفته شده را تحت کنترل قرار دهند. نخستین کار کاهش وزن است. برای این کار انتخاب یک رژیم غذایی مناسب حائز اهمیت است. رژیم غذایی می تواند شامل همه گروه های غذایی باشد، اما در برخی مواد غذایی محدودیت هایی نیز وجود دارد. شیر و لبنیات باید از نوع کم چرب انتخاب شوند. مصرف چربی های اشباع مانند روغن جامد وکره محدود شوند و به جای انها به مقدار مناسب از روغن زیتون و روغن کانولا الستفاده شود. مصرف ماهی های چرب جهت دریافت اسیدهای چرب امگا 3 یا مصرف مکمل های امگا 3 جهت کاهش سطح تری گلیسرید، افزایش HDL و جلوگیری از رسوب چربی در دیواره سرخرگ ها بسیار مفید است.

مصرف مواد غذایی سرشار از فیبر مانند غلات و حبوبات و میوه ها و سبزی ها سبب کاهش تری گلیسرید و کلسترول بد می شود و به کاهش وزن نیز کمک می کند. مصرف گوشت قرمز و نمک محدود شود و از مصرف الکل نیز اجتناب شود. بر انجام ورزش های آیروبیک به ویژه پیاده روی تند توصیه اکید می شود. ورزش به کاهش وزن، کاهش چربی های شکمی و سایر علایم سندرم متابولیک کمک شایانی می کند.