زندگی پرشتاب و پرتنش امروز، نداشتن وقت کافی و استفاده از غذاهای فراوری شده سبب بروز مشکلات و بیماری‌های گوناگونی شده است. یکی از این بیماری‌ها اختلال روان پزشکی پرتحرکی همراه با نقص توجه است که روز به روز افزایش می‌یابد. این عارضه سبب بروز مشکلات یادگیری، افت تحصیلی، اختلال در رفتار جمعی با کودکان دیگر و مشکلاتی در مدرسه و خانواده میشود.کودکان مبتلا، فعالیتی بیش از اندازه دارند و بسیار ناآرام و بی قرارند. بدن همواره در تحرک است و این کودکان لحظه‌ای آرام نمی‌نشینند و به قول برخی مادران از دیوار راست بالا می‌روند. اختلال حواس و نداشتن تمرکز و توجه در حس شنوایی و بینایی از عوارض شایع است؛ زیرا کودک تصاویر و صداهای اطراف را دریافت می‌کند ولی نمی‌تواند بر روی صدا یا تصویر خاصی تمرکز کند. گاهی اوقات برخی رفتارهای کودک ارادی نیست و کودک به آن کار و تأثیر آن بر خود و دیگران نمی‌اندیشد، مانند پریدن ناگهانی به وسط خیابان.
بیش فعالی یا پرتحرکی از حدود سه سالگی آغاز میشود و حدود 5 تا 10 درصد کودکان به آن دچار می‌شوند. گاهی تمایز کودکان فعال با بیش فعال مشکل است.
باید مراقب باشید تا هر فعالیتی را با آن اشتباه نگیرید. ممکن است نقص توجه و بیش فعالی ارتباط مستقیمی با رژیم غذایی کودک داشته باشد. برخی معتقدند که مصرف زیاد شکر می‌تواند سبب آن شود. بیشتر این کودکان به غذاهای شیرین میل دارند و حاضرند برای آن از بسیاری از غذاهای دیگر چشم بپوشند. ممکن است شکر به تنهایی سبب بیش فعالی نشود، اما مصرف فراوان آن حتماًکیفیت رژیم غذایی را کاهش می‌دهد. بسیاری از کودکان بیش فعال پس از مصرف آن برانگیخته می‌شوند. بنابراین باید از دادن غذاهایی مانند غلات شیرین، نوشابه، آب نبات، کیک، کلوچه، بیسکویت، بستنی و شکلات به آنها خودداری کرد. همچنین مصرف غذاهای شیرین می‌تواند سبب از بین بردن اشتها و فساد دندانی شود.
مصرف غذاهای آماده و فراوری شده که در آنها از افزودنی‌ها و رنگ‌های مصنوعی استفاده میشود، می‌تواند سبب بیش فعالی در کودکان شود. سیستم ایمنی بزرگسالان براثر عدم تحمل به غذاهای حاوی موادشیمیایی، افزودنی‌ها و رنگ‌های خوراکی علایمی مانند عوارض پوستی، سردرد و بی خوابی نشان می‌دهد. سیستم ایمنی کودکان نیز می‌تواند همین واکنش‌ها را نشان دهد و افزون بر آن می‌تواند سبب شود که آنها بیش از اندازه فعال شوند. بنابراین، باید از مصرف غذاهای حاوی مواد یاد شده اجتناب ورزید.
از مواد دیگری که در بروز این عارضه مؤثر است می‌توان به کافئین اشاره کرد. کافئین محرک سیستم اعصاب مرکزی است و در قهوه، چای، کاکائو، نوشابه‌های کولا و شکلات یافت میشود. کودکان نباید به اندازه‌ای که بزرگسالان از این مواد مصرف می‌کنند، استفاده کنند. برخی کودکان حتی به مقادیر اندک کافئین نیز حساسیت نشان می‌دهند.
در برخی موارد آلرژی به موادغذایی می‌توان سبب بیش فعالی شود. غذاهایی که بیشتر در بچه‌ها واکنش آلرژیک ایجاد می‌کند شیرگاو (شامل شیر، ماست، پنیر و بستنی)، ذرت، گندم، سویا و تخم مرغ است. در هر صورت بهترین کار برای شناختن آلرژی به مواد غذایی روش آزمون و خطاست.
مشاهده شده است که بسیاری از کودکان بیش فعال پس از خوردن غذاهای حاوی سالیسیلات (ترکیبات مرتبط با آسپرین) برانگیخته می‌شوند.
این مواد به صورت طبیعی در میوه‌ها و سبزی‌هایی مانند سیب، مرکبات، شلیل، هلو، گیلاس، آلبالو، توت فرنگی، گوجه فرنگی و خیار ونیز در کشمش و چای یافت می‌شوند. معمولاً 8 تا 10 درصد کودکان بیش فعال به سالیسیلات‌ها حساس هستند. باید در دادن این گونه غذاها در کودکان احتیاط کرد، اما نمی‌توان همیشه آنها را از مصرف این غذاها برحذر داشت و پس از آن که مشخص شد کودک به برخی از آنها حساسیت ندارد می‌توان آنها را به اوداد. بهترین غذاهایی که می‌توان در ایام پرهیز به کودک داد گوشت ماکیان، ماهی، برنج، شیربرنج،جو، سبزی، میوه تازه و … است.
اگر کودک از درد معده، سردرد و دردعضلانی می‌نالد و یا سخت می‌خوابد، نشانه کمبود منیزیوم و کلسیم است. کمبود آن به دو علت است:
1- کودک کمتر از میزان توصیه شده روزانه (RDA) دریافت می‌کند.
2- در کودک بیش فعال آدرنالین بیشتری ترشح میشود که مقدار زیادی منیزیوم را از ادرار دفع می‌کند.
دادن مکمل منیزیوم مناسب است (100 میلی گرم در روز برای کودکان زیر 5 سال و 200 میلی گرم برای بالاتر از آن). مکمل کلسیم نیز مناسب است عوارض احتمالی مکمل منیزیوم اسهال و مکمل کلسیم یبوست است. از مکمل‌های دیگر می‌توان به B کمپلکس اشاره کرد.
مصرف غذاهای آماده و فراوری شده که در آنها از افزودنی‌ها و رنگ‌های مصنوعی استفاده میشود، می‌تواند سبب بیش فعالی در کودکان شود.
در برخی موارد مسمومیت با سرب (به ویژه در شهرهای بزرگ و آلوده)، مشکلات خانوادگی و نور فلورسنت (مهتابی) می‌تواند سبب بیش فعالی شود.
درمان دارویی بیش فعالی به کمک داروهایی مانند ریتالین، دکستروآمفتامین، ایمی پرامین و … است. گرچه این داروها می‌توانند برخی علایم بیماری را کنترل کنند، اما خطرهای طولانی مدت و نیز فواید آن به درستی مشخص نیست.
برخی اقدامات والدین می‌تواند در پیشگیری از بیش فعالی و کمک به این کودکان مؤثر باشد:
1- خواب کودک را تنظیم کنید و وقت کافی به آن اختصاص دهید.
2- از نظر عاطفی به کودک بیشتر توجه کنید.
3- به کودک اجازه دهید تا در فضاهای باز به اندازه کافی بازی کند.
4- نگذارید کودک ساعت‌ها تلویزیون تماشا کند.
5- وعده‌های غذایی کودک را منظم کنید.
6- سعی کنید تا مواد مغذی لازم به اندازه کافی به کودک برسد.